Наадмын дараа намар гэдэг шиг наймдугаар сар гарангуут “Хичээл эхэллээ”, “Дэвтэр, цүнх юу билээ. Хаана, ямар үнэтэй байна” гэсэн яриа айл бүрт өрнөдөг. Учир нь энэ сард эцэг эхчүүд хүүхдүүдийнхээ хичээлийн бэлтгэлийг базаах том ажилтай. Жил бүрийн наймдугаар сарын сүүлийн өдрүүдэд худалдааны төвүүд, дүүргүүдэд хичээлийн хэрэгслийн үзэсгэлэн худалдаа болдог уламжлалтай. Гэхдээ тэр үед олон хүн бужигнаад, сонголт хийхэд түвэгтэй байдаг зовлон ч бий. Харин өчигдөр зах, худалдааны төвүүдээр явж сурвалжлага хийхэд хичээлийн хэрэгсэл худалдаж байгаа лангуу, хэсгүүд хүн цөөнтэй, сэлүүхэн байлаа.

“Оргил” худалдааны төвд үзэсгэлэн худалдаа эхэлжээ

Гуравдугаар хорооллын эцэс дэх “Оргил” худалдааны төвд өнгөрсөн долдугаар сарын 27-ноос “Бичиг хэрэгслийн үзэсгэлэн худалдаа-2015” эхэлжээ. Тэднийх наймдугаар сарын 10-ныг хүртэл “campap”,”maped”, “m&g” зэрэг бичгийн хэрэгсэлдээ онцгой хямдрал зарласан гэнэ. Гэхдээ яг хэд байгаад хэдэн төгрөг болж хямдарсан нь тодорхойгүй харагдсан. Цүнх, үзэгний сав зэргийн үнийг өнгөрсөн жилийнхтэй харьцуулахад бага зэрэг нэмэгджээ. Харин дэвтрийн үнэ өнгөрсөн оныхтой адил байв.

Худалдааны төвд хүн багатай, сэлүүхэн байна лээ. Тиймээс худалдагчид нь үйлчлүүлэгчдэдээ сонголт хийхэд зөвлөж, харьцуулалт хийх боломжийг олгож харагдсан. Бага насны хүүхдээ дагуулсан залуу хос тор дүүрэн дэвтэр авч байв. Тэдний том хүү нь гуравдугаар ангид орох аж. “Манайх нялх хүүхэдтэй болохоор хөл хөдөлгөөн эхлэхээс өмнө том хүүгийнхээ хичээлийн хэрэгслийг бэлтгэж явна. Дэвтэр, үзэг бал харьцангуй хямд байна. Харин цүнх сонголт багатай, үнэтэй юм. Ямар ч байсан хоёр хайрцаг дэвтэр авчихлаа. Цүнхийг нь дөхүүлж байгаад авна” гэсэн юм. Тэд хүүгийнхээ хичээлийн бэлтгэлийг хангахаар 200 мянган төгрөгтэй гарсан тухайгаа яриад ийм хэмжээний мөнгөнд бэлтгэл хангагдчих юм байна гэж тооцоолж байгаагаа хэллээ.

“Оргил” худалдааны төвд Малайзын “Campap” брэндийн 12 хуудастай нимгэн дэвтэр 145 төгрөгийн үнэтэй байна. Зузаан цаастай, хавтас нь зурагтай бол 210 төгрөг болох аж. Хайрцгаар нь авбал 62500 төгрөг болох юм байна. Цаашлаад 24 хуудастай бол 290, 32 хуудастай нь 350, бүр 96 хуудастайг авбал 850 төгрөгийн үнэтэй байв. Зургийн дэвтэр хуудасны тоо, хуудас нь салдаг, салдаггүйгээсээ хамаараад 410-1080 төгрөгийн үнэтэй. Нотны дэвтэр 420-600, өнгийн цаас 400-780 төгрөгийн үнэтэй зарагдаж байлаа.

Үзэгний савны тухайд 1000 төгрөгөөс эхлээд 10 мянга хүртэл төгрөгөөр зарагдаж байна. Охидынх бол барби хүүхэлдэйн дүрстэй, зурагтай, ягаан улаан өнгөтэй өхөөрдөм сав их байна. Хөвгүүдийнх машины дүрстэй, хүүхэлдэйн баатрын зурагнуудтай юм. Энгийн загвартай нь ч байна. Арван мянган төгрөгийн үнэтэй үзэгний сав дотроо бал, өнгийн будаг, тэмдэглэлийн дэвтэр, үзүүрлэгч, баллуур гээд цогц хэрэгсэлтэй. Олон тасалгаатай, нээгддэг загвартай юм. Ийм үзэгний сав шинэ загварынх гэдгийг худалдагчид онцолж, үйлчүүлэгчид ч их сонирхож харагдлаа. Өнгийн будаг, баллуур, будаг, харандаа брэнд өнгө загвараасаа хамаараад өөр, өөр үнэтэй. Хүүхдийнхээ хичээлийн хэрэгслийг худалдаж авч байгаа хүмүүсийг анзаарахад будаг, бал, өнгийн цаас гээд дагалдах хэрэгслүүдийг 40-50 мянган төгрөгт багтаагаад авчихаж байгаа бололтой юм.

“Оргил” худалдааны төв зарим цүнхэндээ 50 хүртэлх хувийн хямдрал зарлажээ. Цөөн тоотой үлдсэн цүнхээ хямдруулж байгааг худалдагч нь тайлбарласан. Нэг талдаа үүрдэг цүнх 14 мянгаас хямдраад долоон мянган төгрөг болжээ. 35 мянгын цүнх 21 мянган төгрөг болсон байв. Нэгдүгээр ангийн хүүхдэд бариулмаар хөнгөн, жижгэвтэр үүргэвч 21 мянган төгрөгийн үнэтэй харагдсан. Дугуйтай загвар нь 71 мянгаас эхлээд 90 гаруй мянган төгрөгийн үнэтэй ч байв. Цүнх материалын чанар, өнгө загвараас хамаараад 7-95 мянган төгрөгийн үнэтэй харагдана лээ. Худалдагч “Одоо бол бүх загвар байгаа. Наймдугаар сарын 10 гэхэд шилэгдээд дуусчихдаг юм” гэж байсан.

“Нарантуул”-ын худалдаачид сэтгэл дундуур байна

“Нарантуул” худалдааны төвийн бичгийн хэрэгсэл зардаг лангуу үйлчлүүлэгчгүй шахам байв. Лангуу түрээслэдэг эмэгтэй “Өдийд наймааны оргил үе байдаг байсан. Гэтэл хүмүүс нэгдсэн үзэсгэлэн худалдаа хүлээгээд байх шиг байна. Энэ жил худалдан авагч алга. Түрээсээ арай гэж төлж байна” гээд сэтгэл дундуур байгаагаа илэрхийлсэн. Малайз, польш, монгол дэвтэр мөн л ширхэг нь 150 төгрөгөөс эхлээд 900 төгрөгийн үнэтэй байлаа. Үзэг бал, харандаа, будаг нь “Оргил”-ынхтой үнэ адилхан юм.

Харин цүнхний тухайд сонголт ихтэй юм. Сурагчийн цүнх том жижгээсээ хамаараад 10-80 мянган төгрөгийн үнэтэй байна. Энэ жил даавуун материалтай, хөнгөн цүнх ихэвчлэн зарагдаж байгааг худалдагч ярьсан. “Нарантуул” захад цүнхний наймаа хийдэг С.Батбаяр “Энэ сарын 15-наас шинэ бараа ирнэ. Монголчууд цагийг нь тулгаж байж хөдлөх юм. Хичээл эхлэх дөхөхөөр урд ч цүнхний үнэ нэмэгдчихдэг. Тэгээд бид дагаад үнээ нэмэхээс аргагүй болдог. Өнгөрсөн жилийн загварууд хямд байгаа. Гэхдээ энэ жил хүмүүс хөнгөн, барихад эвтэйхэн цүнх их авч байна. Өнгөрсөн жил түрдэг, том овортой, зурагтай цүнх их зарагдсан. Энэ жил энгийн үүргэвч, даавуун материалтай цүнх ихэвчлэн зарагдлаа. Шинээр ирэх загварууд маань ч тийм байна” гэсэн юм. Цүнх сонирхож явсан эмэгтэй “Манайх сургуулийн насны дөрвөн хүүхэдтэй. Хичээлийнх нь бэлтгэлийг бага багаар хийе гэж бодоод явж байна. Өнөөдөр нэг цүнх авчихаад, ирэх долоо хоногт өөр нэгийг авбал нэг дор их зарлага гаргаж байгаа нь мэдэгддэггүй юм. Гэхдээ хүүхдүүдийн хичээлийн хэрэгсэлд бараг 500-гаад мянган төгрөг орчихдог” гэж ярилаа.

Улсын их дэлгүүрт үзгэн балны үнэ 2999 төгрөгөөс эхэлж байна

“Нарантуул” худалдааны төвөөс Улсын их дэлгүүрийг зорилоо. Дэлгүүрийн тавдугаар давхарт бичгийн хэрэгслийн төрөлжсөн хэсэг бий. Одоогоор үзэсгэлэн худалдаа тэнд нээгдээгүй байсан. Тэнд үзгэн бал 2999 төгрөгөөс дээш үнэтэй байв. Харин запас нь 999 төгрөгийн үнэтэй. Үзэгний сав охидынх 9999-13999 төгрөг, хөвгүүдийнх 3999-9999 төгрөгийн үнэтэй харагдсан. 12 хуудастай дэвтэр 279 төгрөг, 48 хуудастай бол 899 төгрөгийн үнэтэй зарагдаж байна. Хүүхэлдэйн киноны баатрын зурагтай, буддаг тэмдэглэлийн дэвтэр 13900 төгрөгийн үнэтэй. Ийм дэвтэр бусад худалдааны төвд харагдаагүй. Бичгийн ширээний иж бүрдэл буюу үзэг балны сав, хайч зэрэг 9999 төгрөг. Цүнхний хувьд материал ч, загвар ч бусдаас өөр харагдана лээ. Хажуудаа үүрдэг цүнх 44900, үүргэвч бол 89900 төгрөг гэх мэт үнэтэй. Энд үйлчлүүлэгч мөн л сэлүүхэн байна. Гадаад голдуу иргэд үйлчлүүлж харагдана лээ. Тэдний хувьд ихэвчлэн цүнх худалдаж авч байсан.

Зах, худалдааны төвүүд дэх бичгийн хэрэгслийн худалдаа ийм байна. Үнийн хувьд өнгөрсөн жилийнхээс нэг их нэмэгдээгүй ч сэлүүхэн, үйлчлүүлэгч цөөнтэй байсан. Дүрэмт хувцасны тухайд энэ сарын дундуур нэгдсэн журмаар худалдаанд гарах аж.

Хичээлийн шинэ жил эхлэхэд хэдхэн хоног үлдээд байна. Нийслэлд хөл хөдөлгөөн нэмэгдэж, хот хөдөөгийн оюутнууд эхнээсээ иржээ. Жил бүрийн өдийд худалдааны төв, дүүргүүдэд хичээлийн хэрэгслийн үзэсгэлэн худалдаа гардаг. Эцэг эхчүүд хүүхдүүдийнхээ хичээлийн бэлтгэлийг базаах үүрэгт ажилдаа орж, аль хямд гэсэн газрыг зорьдог. Гэхдээ тэр үед олон бужигнаад, сонголт хийхэд төвөгтэй байдаг ч тал бий. Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд хичээлийн хэрэгслийн үнэ ханш ямар байгааг сурвалжиллаа. Худал дааны төвүүдийн лангуу хүн цөөнтэй, сэлүүхэн байлаа. Худалдаачдын хэлж буйгаар энэ жил эдийн засаг хямралтай, дээр нь наадам их болж байгаа болохоор хүн цөөтэй байгаа аж. Монголчууд юмыг цагийг нь тулгаж байж хийдэг улс. Тиймээс наймдугаар сарын 20-д гараад хүүхдийнхээ хичээлийн хэрэгс лийг бэлтэх хүмүүс эрс нэмэгддэг байна. III хорооллын эцсийн буудлын “Оргил” худалдааны төвд өнгөрсөн сараас “Бичиг хэрэгслийн үзэсгэлэн худалдаа-2015” эхэлжээ. Энд хүн цөөхөн, сэлүүхэн байв. “Оргил” худалдааны төвийн худалдагчдын хэлж буйгаар өчигдрөөс \өнгөрсөн баасан гариг\ хойш ачаалал ихэсч байна гэх боловч дэвтэр, цүнхний тасаг хүнтэй байхаас бусад туслах хэрэгслийн лангуу бараг хүнгүй гэхэд болохоор байлаа. Тэднийх хичээлийн хэрэгсэлдээ онцгой хямдрал зарласан аж. Гэвч цүнх, үзэгний сав зэргийн үнэ өнгөрсөн жилийнхтэй харьцуулахад бага зэрэг нэмэгджээ. Харин дэвтрийн үнэ өнгөрсөн жилийнхтэй ижил үнэтэй байв. Тус худалдааны төвийн худалдагч Д.Уянга “Манайх жил болгон үзэсгэлэн худалдаа зарладаг болохоор мэддэг хүмүүс нь ирж хүүхдийнхээ хичээлийн хэрэгслийг бэлдэж байна. Ачаалал урьд урьдын жилүүдтэй адилхан байгаа боловч энэ жил наадам их байгаа болохоор хүмүүс хөдөөгүүр байх шиг байна. Уг нь 15-наас хойш ачаал эрс нэмэгддэг. Үнийн хувьд энэ жил нэмэгдэсэн зүйл байхгүй. Өнгөрсөн жилийнхтэй ижил байгаа. Хямдрал нь удахгүй дуусна. Гэхдээ хэзээ дуусахыг хэлж мэдэхгүй байна. Хямдрал дуусахаар үнэ нь бага зэрэг нэмэгдэнэ. Тиймээс иргэд хямдралтай байгаа дээр нь хүүхдийнхээ хичээлийн хэрэгслийг базаагаарай гэж хүсч байна” гэв. “Оргил” худалдааны төвд дэвтэр хамгийн хямд байв. Тухайлбал, “Campap” брэндийн 12 хуудастай дэвтрийг 145, хавтсан дээрээ зурагтайг нь 210, 24 хуудастайг нь 290, 32 хуудастайг нь 350, 96 хуудастайг нь 850 төгрөгөөр худалдаалж байна. Харин зургийн дэвтэр хуудасны тоо, салдаг, салдаггүйгээс хамаарч 410-1080 төгрөгийн үнэтэй аж. Тодруулбал, найман хуудастай нь 410, 20 хуудастай нь 710, салдаг 20 хуудастай нимгэн, зузаан цаастайгаас хамаарч 760- 1080 төгрөг байна. Нотны дэвтэр 420-600, өнгийн цаас 400-780, үзгэн бал 280-1400, өнгийн харандаа 6-12 өнгө, чанараасаа хамаарч 2400-8500 төгрөгийн хооронд байна. Харин тус төв зарим цүнхэндээ 50 хүртэлх хувийн хямдрал зарлажээ. Польш, Германы чанартай цүнхнүүд худалдаалж байгааг худалдагч тайлбарлаж байлаа. Хамгийн багадаа 7200-аас эхлээд 82 мянга хүртэлх үнэтэй аж. Харин чирж явах боломжтой буюу дугуйтай загвар нь 71-90 мянган төгрөгийн үнэтэй ч байв. Одоогоор бүх төрлийн загвар байгаа ч наймдугаар сарын 20 гэхэд шилэгдэж дуусдаг аж. Иргэн Г.Оюунцэцэг “Гадуур хичээлийн хэрэгслийн үнэ ханшийг нэлээд сонирхлоо. Бусад дэлгүүр болон “Нарантуул” захад нэлээд үнэтэй байна. Харин энд арай хямдхан болохоор зорьж ирлээ. Ер нь гадуур хичээлийн хэрэгслийн үнэ 50-100 төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. Энэ жил хоёр хүүхдийн хичээлийн бэлтгэл хийж байна. Эдийн засаг хямарсан, цалин мөнгөө цагтаа тавихгүй байгаа болохоор бага багаар цувуулж авч байна. Одоогоор хоёр хүүхдэд дөрвөлжин, туушаас нь хольж 20 дэвтэр л авлаа. Дээр нь жижиг, сажиг үзэг, бал гэж авсаар байтал 100 мянган төгрөгтэй гарч ирээд л 60-70 мянга нь дуусчихлаа. Хэд хоногийн дараа дахиж нэмж авахгүй бол хоёр хүүхдэд 20 дэвтэр хаанаа ч хүрэхгүй. Дээр нь хувцас, цүнх гээд нэлээд мөнгө хэрэг болно. Бага ангийн хүүхдэд хичээлийн хэрэгсэл авах гэж хоёр, гурав хувааж байхад ахлах анги болон оюутнуудад бүр их мөнгө зарахаар байна” гэлээ.

“УЛААНБААТАР ПРИНТ”-ИЙН 12 ХУУДАСТАЙ ДЭВТЭР 200 ТӨГРӨГ

Сүүлийн үед III хорооллын зам дагуу худалдааны төвтэй болсон гэхэд хилсдэхгүй. “Оргил” худалдааны төвөөс гараад зам дагуух хичээлийн хэрэгслийн худалдааг сонирхлоо. Түүгээр ил задгай гэдэг утгаараа иргэдийн хөл их байв. Хичээлийн хэрэгслийн хувьд үнийг сонирхон асууж байгаа ч худалдан авч байгаа хүн цөөхөн харагдсан. Худалдагчдын хэлж буйгаар хичээлийн хэрэгслийн үнэ өнгөрсөн жилийнхтэй ижил байгаа аж. Өөрөөр хэлбэл үнэ нь нэмэгдээгүй гэсэн. Энд 12 хуудастай дэвтэр 150, 320 хуудастай нь 350, 96 хуудастай нь 850 төгрөг, зургийн дэвтэр хуудасны тооноос хамаарч 600- 1500 төгрөг байв. “Улаанбаатар принт” компанийн монгол дэвтэр 12 хуудастай нь 200 төгрөг болжээ. Харин сурагчийн цүнх төрөл төрлөөрөө зарагдаж байлаа. Үнийн хувьд 35-55 мянга, зарим газраа 20-75 мянган төгрөгийн үнэтэй юм. Мөн л хүмүүс үзэж сонирхохоос биш худалдан авч байгаа хүн цөөхөн харагдав. Иргэн С.Дулам “Хүүхдийнхээ хичээлийн хэрэгслийг бэлдэж эхлээгүй байна. Цалин мөнгө, боломжоо харч байж наймдугаар сарын 20 гаргаж байж бэлдэнэ. Нэг оюутан, хоёр дунд сургуулийн хүүхдийн хичээлийн хэрэгсэл бэлдэнэ. Өнгөрсөн жил дунд сургуулийн гурван хүүхдийн хичээлийн хэрэгсэлд 500 гаруй мянган төгрөг зарцуулсан. Энэ жил оюутантай болсон болохоор сургалтын төлбөрөөс авахуулаад үнэхээр хүнд байна” гэлээ. Энэ жил хичээлийн хэрэгслийн үнэ өнгөрсөн жилийнхээс төдийлөн нэмэгдээгүй ч наймдугаар сар дундаа орсон энэ үед ихэнх худалдааны төв хөл хөдөлгөөн, худалдан авалт бага байгааг хаанаас ч харж болохоор байлаа. Учир нь эдийн засгийн хямралаас болж иргэд худалдан авах чадваргүй болсон гэдгийг хэн хүнгүй хэлж байгаа юм. Ямартай ч эцэг эхчүүд үр хүүхдийнхээ төлөө хуруу хумсаа хугалах шахам гүйж байж хэнээс ч дутахгүй хичээлийнх нь хэрэгслийг бэлдэж өгөх нь тодорхой.

Эх сурвалжууд: Энд Энд бас Энд